بررسی استراتژی مطلوب مدیریت بحران در مخاطرات محیطی با تاکید بر شاخص های تاب آوری در روستا – شهرها

دکتر حسن افراخته

استاد دانشگاه خوارزمی

محمد قاسمی

دانشجوی دکتری دانشگاه خوارزمی

چکیده

مخاطرات محیطی به عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه ی پایدار جوامع انسانی به شمار می رود. شناخت شیوه های نیل به پایداری، به وسیله ی الگوهای مختلف کاهش آسیب پذیری در برنامه ریزی و مدیریت سوانح وارد شده است و جایگاهی مناسب در سیاست گذاریهای ملی هر کشور یافته است تا شرایط مطلوبی را برای کاهش کارآمد و مؤثرتر خطرات در سطوح مختلف مدیریت مخاطرات ایجاد نماید. مدیریت بحران تلاش دارد که اولاً از وقوع حوادث پیشگیری کند، ثانیاً در صورت وقوع به مقابله با آن برود و ثالثاً پس از فروکش کردن بحران برای بازسازی آن تلاش کند. این مقاله بر آن است تا قبل از آنکه هرگونه برنامه ریزی برای ارائه مدل و الگویی در مدیریت بحران و مقابله با بلایای طبیعی و مخاطرات محیطی  در روستا – شهرها ارائه گردد، الگوی مناسبی را برای مشارکت شهروندان در مدیریت بحران ارائه نماید. تا ضمن آنکه تاب آوری جوامع را بعد از بلایا و مخاطرات محیطی تقویت نموده، رسیدن به پایداری و توسعه پایدار جوامع را نیز تسریع نماید. بنابراین مساله اصلی پژوهش این است که "کدام استراتژی، رویکرد نظری در مدیریت بحران برای ارتقای جوامع تاب آور در مخاطرات محیطی مناسب است؟. مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و به روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه عمیق) به دنبال پاسخ به سوال تحقیق می باشد و ضمن بررسی الگوهای موجود در مدیریت بحران، الگوی مشارکتی مدیریت بحران را در راستای تقویت شاخص های تاب آوری را مورد سنجش و آزمون قرار می دهد. نتایج نشان می دهد که رویکرد اجتماع محور نسبت به دیگر رویکردها در تقویت شاخص های تاب آوری موفق تر بوده است و بسیاری از آسیب های ناشی از مخاطرات را در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، محیطی، کالبدی و نهادی کاهش داده است.

کلمات کلیدی: مدیریت بحران، مخاطرات محیطی، توسعه پایدار، روستا- شهرها، تاب آوری